राजनीतिक अवसर त आज आउँछ, भोलि जान्छ -सीमा खान

महिलावाद–संवाद शृङ्खला ६ । विश्वमा १८औँ शताब्दीमा प्रारम्भ भएको महिलावाद (फेमिनिज्म) को बहस नेपालमा भने २०औँ शताब्दीमा देखियो । यहाँ अझै पनि व्यक्तिगत तह, ससानो समूह र विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रममा मात्रै यो सीमित छ । महिलावादले समाजमा सकारात्मक प्रभाव पार्न बाँकी रहेकाले ‘महिलावादी’ शब्दप्रति पनि नकारात्मक दृष्टिकोण हाबी रहेको पाइन्छ । खासमा महिलावाद भनेको के हो […]

महिलावादको अभ्यास घरबाटै सुरु गर्नुपर्छ- दुर्गा साेब

महिलावाद–संवाद शृङ्खला ५ । विश्वमा १८औँ शताब्दीमा प्रारम्भ भएको महिलावाद (फेमिनिज्म) को बहस नेपालमा भने २०औँ शताब्दीमा देखियो । यहाँ अझै पनि व्यक्तिगत तह, ससानो समूह र विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रममा मात्रै यो सीमित छ । महिलावादले समाजमा सकारात्मक प्रभाव पार्न बाँकी रहेकाले ‘महिलावादी’ शब्दप्रति पनि नकारात्मक दृष्टिकोण हाबी रहेको पाइन्छ । खासमा महिलावाद भनेको के हो […]

गणतन्त्रमा महिला अधिकार र अभिव्यक्तिको सुनुवाइ

नेपालमा अहिले गणतान्त्रिक संविधानको मर्म र महिला अधिकार कार्यान्वयनको अवस्थाका बिचमा दरार बढ्दै आएको छ । गणतन्त्रका सारथी, नीतिनिर्माता र न्यायिक नेतृत्वदेखि विभिन्न क्षेत्रमा लामो समयदेखि कार्यरत महिला अधिकारका पारखीसम्मका संज्ञान र अनुभवसिद्ध अभिव्यक्तिले यही कुराको सङ्केत गरेका छन् । मूलधारमा समेटिन बाँकी कतिपय महिलाको वास्तविक र विभेदित अवस्थाको अनुसन्धान र पहिचान गर्न नै पनि […]

गणतन्त्रमा महिला अधिकारको सवाल

नेपालमा अहिले संविधान र कानुनमा रहेका महिला अधिकारको पनि व्यवहारमा अपचलन र अपव्याख्या हुने क्रम बढ्दै आएको अनुभव गरिएको छ । ५१ प्रतिशतभन्दा बढी जनसङ्ख्यामा महिला भए पनि उनीहरूको घोषित प्रतिनिधित्वको अधिकार ३३ प्रतिशत मात्र छ । त्यो एकतिहाइको भाग पनि व्यवहारमा ठगिएको, लुटिएको र चिमोटिएको अवस्थामा छ । शक्तिको केन्द्रमा नेतृत्वको निकट रहेका केही […]

मेरो पेसा, मेरो सङ्घर्ष – ज्ञानु

बलेको आगो सबैले ताप्छन् । ऊर्जा सकिएपछि वरिपरि भएकाहरूले छाडेर जान्छन् । सरलता मानवीय सुन्दर गुण हो तर यसलाई मानिसहरूले दुरुपयोग गरिदिन्छन् । जङ्गलमा पनि सुरुमा सोझो रुख नै काटिन्छ । नेपाली वर्णमाला ‘ज्ञ’ मा अन्त्य हुन्छ । म ज्ञानु हुँ । म चाहिँ अन्त्यबाट सुरु हुन्छु ।

पारिवारिक परिबन्दमा लुकेको पारलैङ्गिक पहिचान

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक व्यक्तिहरूले बिस्तारै आफूले आफूलाई चिनेको अनुभव गर्न थालेका छन् । अघिल्लो पुस्तासम्म अन्योलमा र ओझेलमा पर्न बाध्य भएका पारलैङ्गिक व्यक्तिहरू अहिले आआफ्नो समूहमा भए पनि खुल्न थालेका छन् । उनीहरूमध्ये कतिपयले त आफ्ना मनका कुरा र वैयक्तिक घटनाहरूलाई छद्म तरिकाले सार्वजनिक गर्न पनि थालेका छन् । यसको पछाडि धेरैको चेतना र […]

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यकमा पनि पितृसत्ता हाबी (भिडियो सहित) – उमिशा पाण्डे

उमिशा पाण्डे (उमेश) पारलैङ्गिक महिला हुनुहुन्छ । २०३३ सालमा जन्मिएकी उहाँ त्यतिबेला ‘पुरुष’ हुनुहुन्थ्यो । १४–१५ वर्षको उमेरमा उहाँले आफूलाई लैङ्गिक दृष्टिकोणले अरूभन्दा भिन्न भएको महसुस गर्न थाल्नुभयो । उहाँ केटाप्रति नै आकर्षित हुनुहुन्थ्यो । उहाँभित्र म केटा भएर किन केटाप्रति नै आकर्षित हुन्छु भन्ने प्रश्न आउँथ्यो । ऐनामा हेरेर ‘म के हुँ त ?’ […]

बल्ल बुझ्दैछन् सहरी महिलाले आफूमाथिको हिंसा (भिडियो सहित) –महेश्वरी विष्ट

लैङ्गिक हिंसाविरुद्धको १६ दिने विश्वव्यापी अभियान महेश्वरी विष्ट ललितपुर महानगरपालिकाको महिला विकास महाशाखा प्रमुख हुनुहुन्छ । उहाँले २०४९ सालमा महिला विकास अधिकृतको रूपमा डडेल्धुराबाट जागिर सुरु गर्नुभएको थियो । अहिले उहाँ प्रमुख महिला विकास अधिकृत हुनुहुन्छ । नवौँ तहकी उहाँ ललितपुर महानगरमा तीन वर्षदेखि कार्यरत हुनुहुन्छ । महिला विकास अधिकृतका रूपमा हिमाल, पहाड र तराइका […]